Biobased materialen
Biobased materialen
Natuurlijke hernieuwbare bronnen
In de bouw wordt er gebruik gemaakt van twee soorten materialen: door de mens gemaakte materialen en door de natuur gemaakte materialen. Biobased materialen zijn afkomstig van natuurlijke hernieuwbare bronnen, zoals plantaardige vezels, hout, bamboe, kurk en bio plastics. Het gebruik van biobased materialen is van groot belang voor het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en het verminderen van de CO2-uitstoot.
Energie & klimaatcrisis
Fossiele brandstoffen raken uitgeput, de aarde warmt op, biodiversiteit neemt af en de energieprijzen stijgen. Hierdoor wordt duurzaam bouwen, met het oog op behoud van natuurlijke hulpbronnen en het verminderen van de impact van de bouwsector op het milieu, steeds belangrijker.
Biobased materialen zijn hernieuwbaar en hebben een veel lagere CO2-voetafdruk dan traditionele bouwmaterialen zoals beton en staal. Bovendien zijn biobased materialen veel gezonder voor de bouwers en gebruikers van het gebouw omdat ze geen giftige stoffen bevatten.
Daarom is circulair bouwen met biobased materialen, waarbij deze materialen hergebruikt en afvalstromen geminimaliseerd worden, een cruciaal aspect van duurzaam bouwen. Het hergebruiken van materialen kan bijvoorbeeld door het recyclen van biobased materialen zoals papier en hout.
Veel gebruikte biobased materialen
We definiëren het begrip biobased doorgaans aan de hand van de natuurlijke oorsprong en hergroeibaarheid op de korte termijn. Aardolie is in een ver verleden natuurlijk ook van biologische oorsprong maar groeit niet meer terug. Plantaardige olie doet dat wel.
Hier volgt een korte opsomming van de meest gebruikte biobased materialen:
Leem
Leem is een grondsoort die voornamelijk bestaat uit silt (deeltjes met korrelgrootte tussen de 2 en 64 micrometer). Het wordt gebruikt als bouw en isolatiemateriaal voor wandbouw (denk aan stampleem) of als stuclaag voor de binnen afwerking van de wand.
Leemstuc bestaat uit zand, klei, silt en soms stro. Leem is dampopen, geluidsabsorberend, warmtevasthoudend en heeft een vochtregulerende capaciteit. Het kan overtollige waterdamp opnemen en afstaan aan de binnenlucht en houdt deze op een voor de mens ideale relatieve luchtvochtigheidsgraad.
hout
Hout is een hernieuwbare grondstof die in de bouw wordt gebruikt voor wanden, vloeren en daken. Denk aan houtskeletbouw en massiefhoutbouw met Cross Laminated Timber (CLT) voor constructieve doeleinden. Hout wordt ook veel gebruikt als afwerkingsmateriaal, bijvoorbeeld in de vorm van multiplex en OSB platen, of als isolatiemateriaal in de vorm van houtvezelplaten of cellulosevlokken (gerecycled krantenpapier).
bamboe
Bamboe is een houtachtig gras dat inheems is in Azië, maar inmiddels wereldwijd wordt verbouwd. Bamboe is een hernieuwbaar materiaal dat extreem snel groeit en weinig onderhoud nodig heeft. Het is biologisch afbreekbaar en kan worden gerecycled. Bamboe is lichtgewicht en gemakkelijk te hanteren, waardoor het gemakkelijk te transporteren en te installeren is. Het heeft een hoge treksterkte en is zeer duurzaam waardoor het gebruikt kan worden voor voor zowel structurele als decoratieve doeleinden zoals balken, kolommen, trappen, vloeren en wanden. Het kan worden gebruikt als gevelbekleding, maar wordt ook gebruikt voor de productie van meubels zoals stoelen, tafels en bedden omdat het lichtgewicht en makkelijk te bewerken is. Vanwege zijn uitstekende thermische eigenschappen kan het ook gebruikt worden als isolatiemateriaal.
stro
Stro wordt veel gebruikt als duurzaam isolatiemateriaal voor wanden. Het is het enige isolatiemateriaal dat direct van het land onbewerkt kan worden toegepast (mits gedroogd), heeft een uitstekende isolatiewaarde, is relatief goedkoop, in overvloed aanwezig en vaak lokaal verkrijgbaar.
Hennep
Hennep heeft zeer sterke vezels en groeit bijzonder snel en bijna op alle ondergronden. Het wordt vaak gebruikt in de bouw in de vorm van Kalkhennep. Kalkhennep wordt gemaakt van kalk, water en hennepvezels en heeft uitstekende isolerende, akoestische en ademende eigenschappen. Het wordt gebruikt als isolatie- en pleistermateriaal.
kalk
Kalk is een wit poeder dat voornamelijk bestaat uit calciumcarbonaat en wordt gewonnen uit kalksteen, schelpen of andere calciumrijke mineralen. Kalk wordt al duizenden jaren gebruikt als bouwmateriaal vanwege zijn duurzaamheid en veelzijdigheid. In de bouw wordt kalk gebruikt als bindmiddel voor mortel om materialen aan elkaar te hechten. Door het te mengen met zand en water ontstaat pleister, te gebruiken voor functioneel en decoratief wit glad stucwerk. Bovendien wordt het gebruikt in natuurlijke kalkverf, die wordt gemaakt door kalkpoeder te mengen met water en pigment. Het is een duurzaam en milieuvriendelijk materiaal met gezondheidsvoordelen vanwege de schimmel- en bacterie werende eigenschappen en dampopenheid. Dit betekent dat het kan helpen om vochtproblemen in gebouwen te verminderen.
